Dumanlama Makinesi SM700

Don pervanesi, saman lastik yakma, sulama, spring, ısıtma, ve diğer dumanlama makinelerinden farkı;

Don pervaneleri;
Orta şiddetteki don olaylarında, yani –4°C’ye kadar koruma sağlayabilmektedir. Ancak bu sıcaklık seviyesinin altına düşüldüğünde don pervaneleri koruma kabiliyetini kaybeder. Don pervaneleri, sıcak hava ile soğuk havayı karıştırarak hava kütlesine moleküler hareket ve sirkülasyon kazandırır. Böylece sınırlı bir ısı transferi oluşturarak donun etkisini azaltmayı hedefler. Ancak sıcaklık –4°C’nin altına düştüğünde karıştırılacak yeterli sıcak hava bulunmadığından çiçek ve meyve dokularını korumak mümkün olmaz. Bu durumda pervane kullanımı, radyasyon donunu (rüzgarsız don) > adveksiyon donuna (rüzgarlı don) dönüştürerek ürünlerde daha fazla yanma ve doku kaybına neden olabilmektedir.

Don pervanelerinin maliyeti oldukça yüksektir. Cihaz fiyatları 30.000 € seviyesinden başlamaktadır ve tek bir pervane en fazla 5 hektarlık (50 dönüm) bir alanı koruyabilir. Dolayısıyla 20 hektarlık bir alanın korunabilmesi için 4 adet don pervanesi gerekmekte olup, toplam ekipman maliyeti saha hazırlıkları hariç yaklaşık 150.000 €’ya ulaşmaktadır. Ek olarak, güvenlik protokolleri nedeniyle don pervaneleri hafif rüzgarlı koşullarda otomatik olarak kendini korumaya alır ve devre kesici işlemi gerçekleşerek pervane durur. Kurulum aşaması da önemli bir dezavantajdır. Sistemin çalışabilmesi için elektrik altyapısı veya güçlü bir jeneratör desteği gereklidir. Bu da şantiye kurulumu, kablolama ve altyapı hazırlıkları gibi ek maliyetlere ve zamana neden olur. Özellikle kiralık arazilerde bu altyapı yatırımları geri taşınamaz nitelikte olduğundan, ekonomik ve operasyonel açıdan ciddi bir dezavantaj oluşturmaktadır.

Spring (Sulama yöntemi);
Orta kuvvetteki don olaylarında, yani –4°C’ye kadar, sulama yöntemi belirli düzeyde koruma sağlayabilmektedir. Ancak bu sıcaklık aralığının altında meydana gelen şiddetli donlarda yöntemin etkinliği ciddi ölçüde azalır. –6°C ve daha düşük sıcaklıklarda ise çiçek veya meyve dokularını korumak yerine, don etkisini artırarak dal ve ağaç yüzeylerinde yanma ve ölüme sebebiyet verebildiği gözlemlenmektedir. Ayrıca bu yöntemin en kritik zafiyetlerinden biri, elektrik kesintisi, su kesintisi veya basınç pompasındaki bir arıza durumunda sulamanın aniden durmasıdır. Uygulama yarıda kaldığında, ıslak yüzeyler çok daha hızlı ve derin bir şekilde donar; bu durum dalların ve genç ağaçların tamamen ölmesine yol açabilmektedir. Bu nedenle sulama yöntemi, donla mücadelede yüksek risk barındıran bir koruma tekniği olarak değerlendirilmektedir.

Saman veya Lastik yakma yöntemi;
Zirai donla mücadelede saman veya lastik yakma yöntemi, hem lojistik açıdan hem de işçilik yönünden oldukça zahmetlidir. Uygulama önceden ciddi hazırlık gerektirir ve çoğu zaman müdahalede gecikmelere yol açar. Bu yöntem, malzemenin doğrudan ateşle yakılması sonucu duman üretir. Ateş, ürünü ısıtarak kontrollü bir buharlaşma sağlamaz; aksine materyali moleküler olarak parçalayarak kuru ve ince taneli bir duman oluşturur. Saman veya lastik dumanı, sigara dumanına benzer şekilde yaklaşık 1 µm çapında mikronize parçacıklardan oluşur. Bu boyut aralığı, dumanın hızla sürüklenmesine neden olur ve arazide uzun süre asılı kalmasını engeller. Kuru karakterde olduğu için anti-friz etkisi gösteremez; yeterli yoğunluk sağlansa dahi ince partikül yapısı nedeniyle kalın bir koruma tabakası oluşturamaz ve radyasyonu (ısıyı) muhafaza etmekte yetersiz kalır. Buna karşın termal sisleme makinelerimiz, dumanı ateşle yakma yöntemiyle değil, belirli kriterlere göre kontrollü olarak ısıtarak üretir. Böylece yağ bazlı sıvı yanmadan, “çiğ ve nemli buhar” formunda püskürtülür ve yüksek verimde anti-friz etkisi elde edilir. Üretilen sis, 1 µm – 100 µm aralığında değişen partikül boyutlarına sahiptir. Bu geniş dağılım, sisin hem zeminde hem de üst katmanlarda asılı kalarak 3 boyutlu, yoğun ve kalın bir yapay bulut perdesi oluşturmasını sağlar. Daha büyük mikron çapları sayesinde bu yapay bulut, saman veya lastik dumanına kıyasla çok daha kalın ve etkin bir bariyer oluşturur; böylece radyasyonu (ısıyı) çok daha başarılı şekilde hapseder. Saman ve lastik dumanı ince bir “çarşaf” gibi koruma sağlarken, termal sisleme makinelerimiz tarafından üretilen yoğun ve katmanlı sis tabakası “kalın bir yorgan” etkisi yaratarak don riskine karşı üstün koruma sağlar. Sonuç olarak, oluşturulan yapay bulut perdesinin yoğunluğu ve katman kalınlığı arttıkça, zirai donla mücadelede başarı oranı da aynı oranda yükselmektedir.

Diğer dumanlama makineleri veya kişisel üretim dumanlama sistemleri;
Zirai don mücadelesinde, bazı üreticilerin traktör egzozuna mazot damlatarak kendi imkânlarıyla duman üretme yöntemine başvurduğu görülmektedir. Ancak bu uygulama, teknik kriterlere uygun olmadığı için ciddi riskler barındırmaktadır. Egzoza mazot veya yağ damlatılması, motor içinde piston, segman ve silindir duvarlarında karbon birikimi ve yağlama bozulmasına yol açarak traktör motorunun kısa sürede aşınmasına neden olur. Bu tür uygulamaların traktörü iki yıl içinde kullanılamaz hale getirdiği pratikte sıkça rapor edilmiştir. Egzoza verilen yağın debisi teknik olarak sınırlıdır ve en fazla 20 litre/saat seviyelerinde olabilir. Bu miktar, birim hacme (m³) düşen duman yoğunluğunu ve partikül sayısını yeterli düzeye çıkaramadığından, don riskine karşı etkin bir koruma tabakası oluşturamaz. Bunun yanı sıra egzozda oluşan ısı, yağın doğru kriterlerde buharlaştırılmasına imkân tanımadığından, ortaya çıkan duman çiğ karakterde değil, kuru duman yapısındadır. Kuru duman, anti-friz etkisi yaratamaz ve koruma sağlayamaz.

LPG ile çalışan veya düşük kaliteye sahip termal sisleme makineleri, gerekli ısı aralığını tutturamadıkları için nitelikli bir dumanlama faaliyeti gerçekleştiremezler. LPG sistemlerinde, LPG’nin –1°C civarında kendi kendine donma eğilimi bulunması nedeniyle cihazlar düşük sıcaklıkta çalışamaz; dolayısıyla zirai don mücadelesi yapılamaz. Düşük kalite makinelerde ise, teknik kriterler sağlanmadığı için yalnızca görünürde bir dumanlama yapılmakta, ancak koruyucu bir yapay bulut perdesi oluşmamaktadır. Unutulmamalıdır ki her duman koruma sağlamaz. Dumanın yoğun görünmesi tek başına yeterli değildir. Partikül boyutunun çok küçük olması, kuru karakterde olması durumunda, radyasyon donu koruması mümkün değildir.

Başarılı bir zirai don mücadelesi için:

Uygun ısı kriterleriyle yağın doğru sıcaklık ile buharlaştırılması,

Buharın fazla pişirilmeden çiğ (nemli) halde püskürtülmesi,

Tekniğe uygun mikron boyutlarında partiküller oluşturulması,

Bu partiküllerle yoğun ve kalın yapay bir bulut perdesi oluşturulması,

Yağ buharlaştırma kapasitesi (tüketim debisi) en yüksek olan bir termal sisleme makinesi, doğru orantılı olarak en yüksek koruma oranını sunar.

Termal sisleme makinelerimiz üçlü koruma mekanizması sunar: reflektör etkisi, anti-friz etkisi ve inversiyon etkisi. Bu sayede, rüzgarsız ortamlarda -7°C’ye kadar koruma sağlar; -10°C gibi daha şiddetli soğuklarda ise kısmi koruma sunar. Makine sayısının artırılması, parsellerin küçültülmesi ve uygun duman sıvıları kullanımıyla başarı oranı daha da arttırılabilmektedir.